Nghệ sĩ thì cần tự cô lập mình theo truyền thống để sáng tạo? Không, nhà chế tác đồng hồ Roger Smithe sẽ cho bạn thấy sự tách rời này mang tính chủ động như thế nào. Bạn có thể lấy cảm hứng từ xung quanh, nhưng đừng quá nhiều mà hãy dành thời gian cũng như công sức cho ý tưởng của riêng mình thay vì người khác.

Roger là một nhà làm đồng hồ. Hiện tại Smith đang làm việc với 5 nhà chế tác đồng hồ và 1 kĩ sư khác để chế tạo khoảng 10 chiếc đồng hồ trong một năm. Con số này ít hơn so với Philippe Dufour, Laurent Ferrier hay bất kì nhà chế tác đồng hồ nổi tiếng nào. Khách hàng của anh sẽ đợi tối đa là 4 năm cho một chiếc đồng hồ tùy theo dòng sản phẩm mà họ đã đặt hàng. Sự xuất hiện của bộ sưu tập mới nhất của anh, trước đó là tháng 10 năm 2015, hiện đã được dời lại vào năm 2018. Tuy vậy dường như việc này chẳng gây phiền hà đến ai cả.

Anh học nghề từ George Daniels, một tài năng xuất chúng nhất thời đại. Trong những năm đầu, anh đã tự mình thực hiện mọi thứ và không có ai khác hỗ trợ. Dần dần anh gây dựng một nhóm gồm 8 người và đó chính là điểm bắt đầu để anh có được ngày hôm nay. Thậm chí nếu không thích xem phim thì tôi cá là bạn sẽ thích Roger W. Smith sau khi xem video phía trên.

Tháng 7 năm nay, HODINKEE khởi động chuyến đi kéo dài 12 ngày vòng quanh Anh Quốc để khám phá mọi thứ về nghệ thuật làm đồng hồ của người Anh – từ thực tế chế tác đồng hồ đến chiều sâu trong món đồ lịch sử lưu giữ thời gian này. Các nhà làm phim đã vượt qua hơn 2250 km từ Luân Đôn về phía bắc đến Isle of Man và vô số điểm dừng chân trên chặng đường. Đây là tập đầu tiên trong chuỗi video gồm 5 phần.

Nhờ đó mà tôi đã xem qua video dài 7 phút đầy đáng yêu này của Roger W. Smith:

Tự tạo khoảng cách cho chính mình

Xưởng của Roger được tổ chức tại Isle of Man cách xa trung tâm công nghiệp của Switzerland. Thật ra, anh là người làm đồng hồ duy nhất tại Isle of Man và một trong số ít những người làm đồng hồ tại Vương quốc Anh.

Anh nghĩ rằng ở một nơi xa như thế này thật tuyệt. Tôi thích cách anh chia sẻ rằng:

Con người rất dễ bị lôi cuốn và chú tâm vào tác phẩm của người khác thông qua những tin tức trong ngành, tham dự hội họp và thảo luận. Tuy nhiên tôi thấy tốt hơn là nên tập trung vào tâm trí bản thân và tạo ra sản phẩm độc nhất. Càng quan sát người khác làm việc nhiều thì sẽ càng khó khăn để tạo nên điều đột phá.

Vì vậy hãy để ý xung quanh, nhưng đừng quá nhiều và dành thời gian cũng như công sức cho ý tưởng của riêng mình thay vì của người khác.

Một xưởng làm việc tách biệt khỏi guồng quay của thế giới

Nếu không vì bờ biển tuyệt đẹp mà chúng tôi có dịp chứng kiến khi đi trên con đường núi hay đường đua nổi tiếng của giải đua xe mô tô huyền thoại trên đảo, với nhiều biển cảnh báo tại mỗi khúc cua hẹp, chúng tôi cứ tưởng rằng mình đang trên đường đi đến La Vallée de Joux (một thung lũng ở Thụy Sĩ).

Con đường dẫn đến phân xưởng của Roger W. Smith vô cùng hiu quạnh, băng qua những cánh đồng trải dài bất tận hút mắt người, và dường như đi ngược lại với nền văn minh. Tuy vậy trong khi nhiều nghệ sĩ cho rằng việc cô lập là truyền thống xưa nay, nghệ sĩ người Anh lại tin rằng sự tách rời này mang tính chủ động.

Smith chuyển đến Isle of Man vào năm 1998 để cùng làm việc với George Daniels, người đàn ông được mệnh danh là thợ chế tác đồng hồ vĩ đại nhất thời ấy. Tuy nhiên ở thời gian sau này thì ông lại không mấy thích thú hoặc có thể nói là không muốn chia sẻ phân xưởng của mình. Thật ra ông đã tỏ rõ quan điểm này với Smith trước đó khi từ chối cho anh vào học nghề. “Tôi không rõ là mình có muốn anh làm ở đây không nữa,” Daniels viết trong lá thư tay gửi đến Smith khi anh sinh sống ở vùng biển Ai-len tại Bolton, nước Anh lúc bấy giờ.

Cuối cùng thì Daniels cũng thay đổi ý định. Smith đã đem lòng say mê với các nguyên lý của Daniels, và thực hiện lời hứa sau khi dành hơn nửa thập kỉ để tạo nên chiếc đồng hồ quả quýt thủ công thứ hai của mình (chiếc đầu tiên bị Daniels đánh giá là không có triển vọng).

Theo thời gian nhà chế tác đồng hồ lại cần đến sự giúp đỡ để hoàn thành dự án áp chót của mình, một dự án có tầm ảnh hưởng sâu rộng nhất trong sự nghiệp minh họa của ông. Sau nhiều thế kỉ cố gắng thuyết phục nhà sản xuất Thụy Điển để tận dụng bộ thoát đồng trục, Omega đã quyết định sẽ thương mại hóa nó. Họ đã dành được quyền từ phát minh của ông và gửi 50 bộ phận hoạt động từ quy trình sản xuất được sử dụng trong 50 sản phẩm phiên bản giới hạn. Daniels biết rằng đây là công việc của hai người.

Daniels và Smith đã dành 3 năm rưỡi sau đó làm việc cận kề nhau để tạo ra dòng sản phẩm The Millennium và thi thoảng lại ghé thăm studio để lên kế hoạch cho chiếc đồng đeo tay cuối cùng của Daniels – Co-Axial Anniversary phiên bản giới hạn. Năm 2001, sau khi hoàn thành dự án đầu, Smith đã xây dựng phân xưởng của mình ở phía bắc đảo Isle of Man để tập trung vào các dự án cá nhân với khởi đầu là Series 1, lịch đảo ngược.

Rõ ràng Smith là một trong những con người tốt bụng nhất mà bạn có thể gặp và thật tuyệt khi anh đều tập trung hết sức mình cho mỗi một chiếc đồng hồ, dù nó là Series 2, bộ sưu tập kỉ niệm của Daniels hay là đơn hàng cá nhân. Smith luôn đặt ra cho bản thân và cả nhóm làm việc với anh một tiêu chuẩn từ người hướng dẫn đi trước để noi theo. Có thể thấy được rằng anh nhận trách nhiệm lưu giữ kĩ năng và kĩ thuật được truyền lại. Những chiếc đồng hồ này mang trong mình một cảm xúc vô cùng lớn lao.

Trong lúc xưởng chế tác của anh trở nên rộng lớn và bận rộn hơn so với thời của George, Smith đã tiếp túc tạo ra những chiếc đồng hồ theo phương pháp của Daniels với đôi tay và cùng chung một nền tảng.

Anh là người đàn ông duy nhất ở Anh Quốc thực hiện điều này. Về phong cách, anh cũng chưa bao giờ đi lệch khỏi những gì được truyền từ người giáo viên của mình. Lúc nào cũng thế, phần mặt đồng hồ được vận hành bằng động cơ, cái đĩa thì được làm mờ và đồ trang trí thì làm bằng nhẫn vàng. Đây là truyền thống của người Anh.

Tất nhiên là nếu Smith đi theo một con đường đúng đắn, anh đang theo chân một người đàn ông với hi vọng được tiếp nối những kĩ thuật quý giá này. Anh cũng đã làm những thứ mà Daniel không thể thực hiện, chẳng hạn như nâng tầm thứ tưởng chừng như không thể: Vào đầu năm nay, Smith đã công bố dòng sản phẩm đồng hồ Anh Quốc 100% sẽ được sản xuất. Từ chiếc Series 1 đến Series 4 chỉ có chức năng đo lường thời gian, dự trữ năng lượng, ngày đảo ngược và bộ phận tam lịch tức thời.

Tất cả đều chạy bằng vòng quay đơn của bộ thoát đồng trục, một bước nâng cấp lớn đầu tiên trong thiết kế của Daniels mà Smith đã thực hiện. Anh đã thể hiện nó trong một công cụ đo lường thời gian Anh Quốc độc đáo, một chiếc đồng hồ bạch kim được chỉ định bởi chính quyền Anh vào năm 2013 nhằm thúc đẩy việc chế tác tại nhà.

Smith luôn tự hào về thành tựu của mình và cương quyết bảo vệ chúng khi cảm thấy có ai đó đang cố ý lợi dụng khai thác nhãn hiệu thực hiện bởi người dân nước Anh. Tuy vậy anh vẫn luôn giữ sự khiêm tốn. Anh cảm thấy thật buồn cười với ý tưởng đeo một trong những chiếc đồng hồ của mình bởi điều đó có vẻ mang tính kiêu căng quá nhiều và cũng quá tốn kém. Anh không ngần ngại mang một chiếc đồng hồ từ Thụy Sĩ miễn là thú vị. Thật ra, tất cả các sản phẩm đồng hồ trong bộ sưu tập của anh đều xuất phát từ quốc gia nhỏ bé này. Anh có một chiếc Explorer I và một vài chiếc Omegas vintage trong bộ sưu tập của mình, bao gồm một chiếc Seamaster Chronograph và a De Ville Chronograph chạy bằng bộ máy cơ Omega caliber 321.

Như bạn có thể hình dung, rất khó để dành cả buổi trưa để nói về những chiếc đồng hồ với Smith mà không bàn về người hướng dẫn anh. Smith đã gặp Daniels lúc 17 tuổi trong một lớp học ở trường chế tác đồng hồ Manchester và chú ý đến chiếc đồng hồ của ông. Đó chính là The Space Traveller, một chiếc đồng hồ quả quýt chạy theo giờ thiên văn, chu kì mặt trăng và kim đồng hồ – nhìn chung đây là chiếc đồng hồ Daniels điển hình. Từ khoảnh khắc ấy, Smith nói rằng anh chỉ biết được rằng chỉ có đồng hồ làm bằng tay mới đáng để làm. Daniels sẽ chỉ dạy anh cách khiến chúng trở nên“được tạo tác bằng tay”.

George Daniels đã qua đời vào năm 2011 ở tuổi 85. Không ai biết đến người làm đồng hồ này và rất ít người biết ông ấy rõ hơn Smith. Mối quan hệ giữa họ, được ghi lại trong bộ phim tài liệu The Watchmaker’s Apprentice xác định Smith là tương lai của lĩnh vực chế tác đồng hồ và nguồn thông tin đáng tin nhất về công trình của Daniels. Bộ phim thể hiện được hai mặt này rất rõ ràng.

Vào ngày chúng tôi viếng thăm, Smith là người nhắc đến Daniels đầu tiên và câu chuyện không liên quan gì đến những chiếc đồng hồ. Smith đã thấy chiếc xe của chúng tôi, Bentley Flying Spur, và nếu có bất kì thứ gì mà Daniels yêu thích hơn là một chiếc đồng hồ được chế tác hoàn hảo, đó chính là chiếc Bentley. Daniels có một bộ sưu tập vĩ đại, bao gồm chiếc 4½-Liter Supercharged Single-Seater mà ông đã lấy đi đua và thi thoảng dùng để đi xuống tiệm tạp hóa địa phương.

Xung quanh xưởng chế tác của Smith, có nhiều dấu ấn của Daniels. Có một căn phòng dành cho công trình cả đời của ông với chiếc bàn chế tác đồng hồ nguyên bản. Sự nghiệp của Daniels bắt đầu ở tuổi 27 khi hoàn thành chiếc đồng hồ hàng hải với chữ kí George W. Daniels.

Đáng chú ý là cả 2 người đàn ông đều có cùng tên đệm William nhưng chữ “W” của George được cách điệu để xuất hiện trên chữ kí của chiếc đồng hồ đầu tiên. Cái tên “George W. Daniels” có sức nặng nhất định mà ông cảm thấy thiếu khi thiếu đi phần đầu. Roger được sinh ra với kí tự “W”.

Sau khi dành ra một ngày với Smith và nhóm làm việc của anh, sau khi thấy họ sử dụng máy tiện hình học động cơ hoa hồng và đánh bóng các case bạch kim bằng tay, tôi vẫn cảm thấy thật khó tin khi những chiếc đồng hồ của anh không có sự can thiệp từ máy móc. Đây quả thật là một điều quý giá khi mỗi bộ phần đều được làm thủ công như thế. Tất nhiên, đó chính xác là những gì mà Daniels muốn – một chiếc đồng hồ được tạo tác bằng tay chứ không phải bằng máy.

Thư viện

Để tìm hiểu thêm về Roger Smith, hãy tham khảo trang web của anh.

Tác giả: Jason Fried
Người dịch: Đáo
Nguồn: Medium và Hodinkee