Ảnh hưởng của phông chữ đến cảm nhận người dùng

Typography không chỉ tác động đến trải nghiệm người dùng mà còn ảnh hưởng đến từng sản phẩm theo nhiều cách khác nhau.

Bài viết bởiAlessio Laiso, nhà thiết kế UX/UI.

Có phải Baskerville là typeface đáng tin cậy nhất để bạn sử dụng không?

Nhà thiết kế đồ họa luôn sử dụng typography như một công cụ để truyền tải thông điệp, tính chất, cá tính và thời gian. Rất nhiều bằng chứng cho thấy rằng những bộ typeface khác nhau sẽ khiến cho thông điệp trở nên xứng đáng hoặc kém tin cậy và thu hút hơn. Một trong những bằng chứng đó được thực hiện vào năm 2013 bởi nhà làm phim và tác giả Errol Morris và theNew York Times. Kết quả cho thấy người đọc có xu hướng đồng tình với bài viết nếu tác giả sử dụng phông chữ Baskerville thay vì các phông khác như Comic Sans và Helvetica.

id monotype baskerville poster by tiffanymorgan 2016 copy

Thông qua những bằng chứng trên, liệu chúng ta có thể kết luận rằng lúc nào muốn thuyết phục khách hàng thì dùng phông Baskerville không? Thí nghiệm thực hiện bởi Errol Morris thì thú vị đấy, nó chứng minh được ảnh hưởng của typography đến nhận thức người đọc. Tuy nhiên, điều này chỉ đúng với một loại hình: Bài viết trên trang báo.

Vào tháng 10 năm 2016, với sự hỗ trợ của đồng nghiệpRick Sobiesiak, tôi đã thực hiện một cuộc khảo sát để thu thập dữ liệu về sự tương thích của những bộ typeface với các sản phẩm khác nhau.

Thí nghiệm

Tôi chọn ra 4 bộ typeface khác nhau: Loại có chân chuyển tiếp (Baskerville), loại không chân thuộc kiểu humanist (Fira Sans), loại không chân thuộc kiểu grotesque (Helvetica) và loại có chân lớn (Roboto Slab).

idesign anhhuongcuaphongchudencamnhannguoidung 02
4 bộ typeface tôi chọn để thí nghiệm

Những bộ typeface trên được áp dụng cho 4 trang web khác nhau: Ngân hàng, trang tin tức, trang thể hình và shop quần áo.

idesign anhhuongcuaphongchudencamnhannguoidung 03
4 trang web trong thí nghiệm. Người chủ của trang web gốc không có liên quan gì đến thí nghiệm.

Đây là một cuộc khảo sát khá đơn giản với 73 người tham gia đến từ 17 đất nước. Họ được xem qua 4 phiên bản của mỗi trang, mỗi phiên bản sử dụng 1 trong 4 phông đã chọn. Sau đó họ được yêu cầu chọn ra phiên bản nào đáng tin cậy, dễ sử dụng và thu hút nhất; ngoài ra còn có lựa chọn “không chắc chắn”. Thứ tự xuất hiện của những trang web là ngẫu nhiên với từng người.

Kết quả

Đúng như nghiên cứu trước đó, kết quả cho thấy những bộ typeface này tạo ra hiệu ứng khác biệt. Nếu xét về độ “đáng tin cậy” thì một lần nữa phông chữ Baskerville được lượt bình chọn cao nhất. 3 phông chữ còn lại thì nhận được lượt bình chọn tương tự nhau. Còn nếu xét về “dễ sử dụng” thì phông chữ không chân sans-serif cho kết quả tốt hơn, và Baskerville được bình chọn thấp nhất. Về tiêu chí “thu hút”, typeface phông sans-serifs đứng thứ nhất mặc dù có một chút khác biệt khi xét đến tiêu chí “dễ sử dụng”. Do đó kết quả này có chênh lệch chút ít về số liệu (vì sự chênh lệch này quá nhỏ để xác định rằng kết quả này tạo ra khác biệt thật sự hay là do ngẫu nhiên mà có).

idesign anhhuongcuaphongchudencamnhannguoidung 04
Kết quả thu được từ 4 trang web. Chúng ta có thể tin vào kết quả tổng hợp này không?

Những con số này trông cũng thú vị đó, nhưng điều hay ho hơn chính là tác động của các bộ typeface này là khác nhau ở các trang web. Hãy cùng xem xét kết quả của mỗi trang.

1. Trang web về ngân hàng

Đối với trang web này, phông chữ Baskerville được đánh giá là đáng tin cậy nhất. Tuy nhiên, phông này lại bị đánh giá là kém nhất khi xét đến tiêu chí “dễ sử dụng”. Phông Fira được bình chọn cao nhất về độ “thu hút” và “dễ sử dụng”.

idesign anhhuongcuaphongchudencamnhannguoidung 05
Kết quả thu được từ trang web ngân hàng.

2. Trang web về tin tức

Đối với trang này, một lần nữa phông chữ Baskerville được đánh giá là đáng tin tưởng nhất và đồng thời thể hiện sự thu hút nhiều nhất. Phông Helvetica được bình chọn là dễ sử dụng nhất.

idesign anhhuongcuaphongchudencamnhannguoidung 06
Kết quả thu được từ trang web tin tức.

Hãy để ý rằng phông Fira bị đánh giá là kém tin tưởng nhất, bạn biết vì sao không? Đừng ngạc nhiên nha, bởi vì…

3. Trang web thể hình

Đối với trang web ứng dụng thể hình, phông Fira được bình chọn là đáng tin cậy nhất, đồng thời dễ sử dụng và thu hút nhất, phông Helvetica có lượt bình chọn rất sát sao. Phông Baskerville được bình chọn là kém tin tưởng nhất trong trường hợp này. Bạn có thấy ngạc nhiên không?

idesign anhhuongcuaphongchudencamnhannguoidung 07
Kết quả thu được từ trang web ứng dụng thể hình.

4. Trang mua sắm quần áo

Đối với trang này thì phông Helvetica được đánh giá là dễ sử dụng nhất. Đồng thời đây cũng là phông chữ thu hút và đáng tin tưởng nhất, dù cho số liệu có chênh lệch chút ít. Phông Roboto Slab bị đánh giá kém trong mọi tiêu chí và Baskerville vẫn được bình chọn là khó sử dụng nhất.

idesign anhhuongcuaphongchudencamnhannguoidung 08

Kết quả thu được từ trang web bán quần áo.

Bài học rút ra

Bài khảo sát này không nói lên tất cả những gì đang xảy ra trong lĩnh vực typography và UX. Nó chỉ là những câu hỏi khảo sát để có được thông tin so sánh các nhân tố thiết kế. Người dùng không đóng vai trò liên kết chủ động trong thí nghiệm này. Bên cạnh đó, chúng ta cần cân nhắc nhiều yếu tố khi chọn một bộ typeface bao gồm những khía cạnh của thiết kế hình ảnh và xây dựng thương hiệu.

Kết quả thu được từ cuộc khảo sát này cho ta thấy một điều rằng typography không chỉ tác động đến trải nghiệm người dùng mà còn ảnh hưởng đến từng sản phẩm theo nhiều cách khác nhau. Kết quả không đưa ra bất kì một kết luận rằng “bạn phải sử dụng phông Baskerville cho trang web ngân hàng”. Dù sao đi nữa, kết quả thu được sẽ cho chúng ta những gợi ý khác nhau khi chọn phông chữ ở giai đoạn thử nghiệm với người dùng.

Typeface có thể cải thiện trải nghiệm người dùng trang web của chúng ta không? Hãy cân nhắc những lựa chọn phông chữ khác trong giai đoạn thử nghiệm để biết được lí do.

Typeface là sản phẩm của thiết kế. Nhưng khác với hầu hết những yếu tố khác của nghệ thuật và thiết kế, nó là một công cụ: một sản phẩm tạo ra thiết kế, truyền tải điều mới mẻ, và ảnh hưởng sâu sắc đến tương tác của người dùng đối với sản phẩm của chúng ta. Hãy cân nhắc và sử dụng chúng thật đúng đắn nhé.

Tác giả:Alessio Laiso
Người dịch: Đáo

Cùng tác giả

#Tag

Cà Phê - Trà Đá chữ và đồ họa chữ Phỏng vấn người dùng tâm lý học thiết kế trải nghiệm người dùng typography ux research

iDesign Must-try

Phudu - bộ phông miễn phí lấy cảm hứng từ biển quảng cáo viết tay của người Việt xưa
Phudu - bộ phông miễn phí lấy cảm hứng từ biển quảng cáo viết tay của người Việt xưa
Phudu là một kiểu chữ không chân truyền thống, lấy cảm hứng từ các biển quảng cáo viết tay của người Việt ngày xưa, do Dương Trần (Graphic & Type…
Lạc Tự (phiên bản mới 2023) - Bộ phông lấy cảm hứng từ cảnh quan đô thị Việt những năm 80 - 90
Lạc Tự (phiên bản mới 2023) - Bộ phông lấy cảm hứng từ cảnh quan đô thị Việt những năm 80 - 90
Lạc Tự (Lost Type) 2023 là bộ phông được thiết kế lại từ bộ phông cùng tên, do @trinhmark thực hiện năm 2018. Lạc Tự 2023 vừa được công bố…
International Typographic Style / Phong cách Ký tự pháp Quốc tế (Phần 4)
International Typographic Style / Phong cách Ký tự pháp Quốc tế (Phần 4)
Trong phần cuối cùng của loạt bài về Phong cách Ký tự pháp Quốc tế, chúng ta tiếp tục tìm hiểu thiết kế tại Basel và Zurich với Siegfried Odermatt…
International Typographic Style / Phong cách Ký tự pháp Quốc tế (Phần 3)
International Typographic Style / Phong cách Ký tự pháp Quốc tế (Phần 3)
Phong cách Ký tự pháp Quốc tế tiếp tục phát triển xa hơn nữa ở hai thành phố Basel và Zurich, nằm cách nhau 70 km ở miền bắc Thụy…
International Typographic Style / Phong cách Ký tự pháp Quốc tế (Phần 2)
International Typographic Style / Phong cách Ký tự pháp Quốc tế (Phần 2)
Trong phần thứ hai của loạt bài về trào lưu thiết kế Phong cách Ký tự pháp Quốc tế, chúng ta tìm hiểu những đồ hoạ mang tính khoa học…
International Typographic Style - Phong cách Ký tự pháp quốc tế (Phần 1)
International Typographic Style - Phong cách Ký tự pháp quốc tế (Phần 1)
Trong những năm 1950, một phong trào thiết kế nổi lên từ Thụy Sĩ và Đức và được gọi là Thiết kế kiểu Thụy Sĩ (Swiss Design) hay, đúng hơn…