Bí quyết chọn typeface chuẩn

Lựa chọn typeface đúng đắn góp phần tạo nên một thiết kế tuyệt vời trong khi quyết định sai lầm có thể làm hỏng mọi thứ.

Việc chọn lựa typeface cho một dự án thiết kế có thể rất khó khăn. Một vài nhà thiết kế mặc định chọn các phông chữ mà họ cảm thấy thoải mái cho từng dự án. Số khác lại tốn thời gian xác định typeface mà họ thậm chí còn không thật sự tự tin về quyết định của mình. Chẳng lạ gì khi ngoài kia có hơn nửa triệu phông chữ để bạn chọn lựa.

Lựa chọn typeface đúng đắn góp phần tạo nên một thiết kế tuyệt vời trong khi quyết định sai lầm có thể làm hỏng mọi thứ. Việc thử nghiệm và thực hành đều quan trọng để bạn có thể thuần thục kĩ năng lựa chọn typeface. Tuy nhiên có một vài điểm mà các nhà thiết kế có thể cân nhắc để đưa ra chọn lựa typeface dễ dàng và tập trung hơn.


Phạm vi

Phạm vi của dự án hoặc các dự án mà phông chữ sẽ được sử dụng là một trong những điều đầu tiên nhà thiết kế cần cân nhắc khi chọn lựa typeface. Phông chữ chỉ được sử dụng cho một phạm vi giới hạn, ví dụ như bài thuyết trình sẽ mang tính linh hoạt hơn so với phông chữ được áp dụng cho đại diện thị giác tổng thể của một thương hiệu.

Nhà thiết kế cần suy nghĩ thông suốt liệu typeface sẽ chỉ được sử dụng cho các dự án kĩ thuật số hay cho việc in ấn. Đồng thời họ cũng cần phải cân nhắc liệu phông chữ sẽ được áp dụng cho một số lần nhất định hay có thể sử dụng được nhiều lần. Việc tạo một danh sách các dự án tiềm năng mà typeface sẽ được sử dụng là vô cùng hữu ích trong giai đoạn đầu tiên của việc chọn lựa phông chữ.

Consider all applications when choosing a typeface
plan. sử dụng một typeface xuyên suốt tất cả các tài liệu của thương hiệu bao gồm logo. (Thiết kế bởi Alan Grynberg).

Tính chất

Mỗi dự án đều có một tính chất riêng, dù đó là trang trọng hay bình thường, vui vẻ hay nghiêm túc, hiện đại hay cổ điển hoặc bất kì sắc thái nào đi nữa. Và cũng giống như bất kì dự án nào, mỗi typeface đều mang một tính chất.

Quan trọng là nhà thiết kế cần phải cân nhắc tính chất của dự án và cách thức mà typeface được chọn lựa củng cố thêm hoặc có thể tương khắc với tính chất ấy. Ví dụ, việc sử dụng phông chữ Comic Sans cho một trang web công ty luật có thể tạo nên sự tương khắc trong khi các lựa chọn khác như Crimson Text hoặc Helvetica sẽ tốt hơn nhiều.

Mood boards are a good way to evaluate typeface choices
Mood boards là một cách hay để đánh giá sự phù hợp của một phông chữ đối với tính chất chung của thiết kế. (Thiết kế bởi Olivia Maya).

Chức năng

Không phải typeface nào cũng trông hoàn hảo ở mọi mức độ đậm nét và kích thước. Các phông chữ trông thật đẹp ở kích thước lớn sẽ có thể tạo nên cảm giác khó đọc khi đặt ở kích thước nhỏ. Những typeface phù hợp với kích thước nhỏ của phần thân văn bản đôi khi lại bị thô hoặc thậm chí là nhàm chán khi bị đặt ở kích thước lớn.

Một vài typeface có thể phù hợp với bất kì kích thước nào. Nhà thiết kế cần phải thử nghiệm phông chữ ở mỗi kích cỡ khác nhau nhằm đảm bảo mọi thứ dễ đọc và không ảnh hưởng tiêu cực đến trải nghiệm người dùng.

How to choose the right typeface: Consider legibility at all sizes necessary
Roboto là một trong số các typeface có thể được sử dụng hiệu quả ở các kích thước lớn và nhỏ.

Tính linh hoạt

Các phông chữ phù hợp để sử dụng trên trang web có thể không thật sự hữu hiệu khi áp dụng trong in ấn. Phông chữ như Georgia được thiết kế chuyên biệt cho màn hình độ phân giải thấp sẽ không phù hợp cho môi trường in ấn so với phông chữ như Book Antiqua.

Nếu phông chữ được sử dụng cho duy nhất một dự án, việc xác định phạm vi áp dụng là môi trường in ấn hay trên màn hình máy tính sẽ dễ dàng hơn. Tuy nhiên đối với các phông chữ được áp dụng cho nhiều dự án, nhà thiết kế cần đảm bảo phông chữ sẽ hoạt động hiệu quả trong từng môi trường.

Typography styles: Choose a font that works in a variety of mediums
Lực chọn phông chữ của Drop Co hoạt động hiệu quả trong các thiết kế số và in ấn. (Thiết kế bởi Marka Network and Mustafa Akülker).

Thông điệp

Thông điệp của dự án – dù trong bài thuyết trình hay bộ nhận diện hình ảnh của thương hiệu – là yếu tố quan trọng khi xác định phông chữ phù hợp nhất. Nếu thông điệp mang tính chất nghiêm túc, phông chữ cũng cần phải thể hiện điều tương tự và ngược lại.

Lựa chọn nhầm phông chữ có thể làm sai lệch thông điệp mà nhãn hàng muốn truyền tải. Ví dụ, việc sử dụng phông chữ hiện đại như Open Sans cho thiết kế trang web lịch sử xã hội sẽ không giúp củng cố thông điệp. Một phông chữ như Crimson Text sẽ hiệu quả hơn nhiều.

Typeface combinations that reinforce a brand’s message
Các phông chữ trên trang web Olivia Palermo củng cố thông điệp cao cấp và tao nhã của thương hiệu.

Tính dễ đọc

Tính dễ đọc là một đặc điểm quan trọng nhất của typeface. Bởi typeface được sử dụng để truyền tải thông điệp, nếu người khác không đọc được nó thì typeface đã thất bại trong việc này.

Tính dễ đọc và độ rõ ràng không thật sự giống nhau. Độ rõ ràng liên quan đến mức độ dễ dàng trong việc phân biệt các kí tự trong một phông chữ. Tính dễ đọc mang hàm ý sâu xa hơn và ám chỉ mức độ khác nhau của các từ.

Tính để đọc và độ rõ ràng có thể cùng ảnh hưởng sâu sắc đến kích thước mà phông chữ được sử dụng. Một phông chữ thích hợp ở kích thước 18 pixels có thể trở nên khó đọc ở kích thước 10 pixels. Đó không cần thiết là một yếu tố phá hỏng mọi thứ trừ khi nhà thiết kế biết phông chữ nào sẽ được áp dụng ở kích thước nhỏ hơn.

Typeface characteristics: Font size is important for readability
Kích thước phông chữ có ảnh hưởng to lớn đến tính dễ đọc của phông chữ.

Ngôn ngữ

Không phải tất cả mọi trang web và dự án thiết kế đều được chuyển sang nhiều ngôn ngữ. Tuy nhiên việc xem xét liệu quá trình dịch thuật có cần thiết là một ý tưởng hay ở giai đoạn đầu dự án. Không phải tất cả mọi typeface đều hỗ trợ các kí tự đặc biệt, chưa kể đến các bảng chữ cái như Cyrillic và Hy Lạp.

Trong hầu hết các dự án, quan trọng là typeface cần phải hỗ trợ các kí tự Latin mở rộng chẳng hạn như dấu hoặc hiện tượng biến âm sắc. Việc không thể đánh vần các từ hoặc tên do không hỗ trợ dấu câu có thể khiến một dự án trở nên không chuyên nghiệp.

Typeface elements: Language support can be important for some designs
Hỗ trợ đa ngôn ngữ có thể quan trọng khi chọn một typeface cho dự án.

Phong cách

Có 4 phong cách phông chữ cơ bản: serif, sans serif, display, và script. Phông chữ có chân thường được xem là truyền thống và trang trọng hơn (dù không phải tất cả đều như thế). Phông chữ không có chân được coi là mang tinh thần hiện đại và tối giản. Phông chữ display không thích hợp để ứng dụng ở các kích thước nhỏ, tuy vậy diện mạo của chúng thay đổi rất đa dạng. Phông chữ script là các dạng mô phỏng chữ viết tay hoặc thư pháp. Phông chữ display và script đều được sử dụng chủ yếu cho các khối văn bản ngắn, tiêu đề hoặc tựa đề.

Về tính dễ đọc, phông chữ có chân được xem là thân thiện với người dùng trong môi trường in ấn trong khi phông chữ không có chân lại thích hợp hơn trên màn hình kĩ thuật số. Tuy nhiên hầu hết các typeface ở hai phong cách này đều hoạt động tốt trên cả hai phương tiện, đặc biệt là màn hình độ phân giải cao.

Nhà thiết kề cần cân nhắc liệu mình có muốn sử dụng phông chữ display hoặc script cho các tiêu đề và tựa đề, đồng thời họ cũng cần quyết định xem phông chữ có hoặc không chân sẽ phù hợp cho thông điệp và thương hiệu của dự án. Quyết định này sẽ giới hạn các lựạ chọn phông chữ cho nhà thiết kế, từ đó khiến cho quyết định cuối cùng được dễ dàng hơn.

Typeface choices: Combining serif and sans serif typefaces
Obachan sử dụng cả phông chữ có và không có chân xuyên suốt trang web của họ.

Thương hiệu

Mỗi thương hiệu đều có tính chất và thông điệp riêng. Quan trọng là tất cả các yếu tố hình ảnh, chứ không riêng typeface, phải phù hợp và hỗ trợ được ấn tượng mà thương hiệu muốn tạo dựng cho cộng đồng.

Giới hạn lựa chọn typeface dựa vào sự thích hợp của thương hiệu có thể bắt đầu bằng việc lên danh sách các từ khóa đại diện cho thương hiệu. Từ đó, nhà thiết kế có thể tìm phông chữ bao gồm các từ khóa và từ đồng nghĩa.

Ví dụ, nếu một thương hiệu mang tính chất trang trọng và truyền thống, phông chữ như Garamond hoặc Caslon sẽ là lựa chọn phù hợp. Nếu một thương hiệu có hơi thở hiện đại và tiên tiến, nhà thiết kế có thể chọn những phông chữ như Roboto hoặc Raleway.

Good typeface combinations can reinforce brand messaging and mood
Sự kết hợp giữa phông chữ script thân mật và phông chữ không chân gọn gàng của Pureskin giúp củng cố cho thương hiệu hiện đại và nữ tính. (Thiết kế bởi Marka Network và Mustafa Akülker).

Phạm vi cấp phép

Nhiều phông chữ có quy định cho phép được sử dụng trong hầu hết các tình huống, tuy nhiên một số khác lại không như vậy. Một vài quy định chỉ cho phép sử dụng trên một phương tiện. Số khác cho phép sử dụng trên các tài liệu khuyến mãi nhưng lại không hỗ trợ cho sản phẩm đang bày bán.

Một điểm cần cân nhắc nữa là nếu các nhà thiết kế khác nhau đang làm việc trong một dự án, mỗi người có thể sẽ cần đến các bản cấp phép khác nhau của phông chữ. Nhà thiết kế cần đảm bảo họ hiểu được quy định cấp phép của bất kì phông chữ đang cân nhắc sử dụng và giới hạn của chúng.


Kết hợp

Không phải tất cả phông chữ đều kết hợp ăn ý với nhau. Một số typeface sẽ đủ linh hoạt để có thể kết hợp với nhiều phông chữ khác. Tuy nhiên số khác lại chứa các kí tự đặc biệt, làm giới hạn các tổ hợp phông chữ.

Cả hai hướng đều có lợi ích. Tổ hợp phông chữ giới hạn sẽ khiến việc tìm kiếm phông chữ nhanh hơn bởi nhà thiết kế chỉ có một vài lựa chọn nhất định. Tuy nhiên việc có nhiều sự chọn lựa sẽ tạo ra sự linh hoạt cho các dự án tương lai. Việc chọn lựa tổ hợp phông chữ là một nghệ thuật và hoạt động mang tính khoa học, cần đến nhiều lần thử nghiệm và thực hành để thông thạo.

Typeface combinations: Serif and sans serif fonts work well together
Sự kết hợp các phông chữ có và không có chân tỏ ra hiệu quả trong thiết kế bao bì của thương hiệu Sophia’s Tea. (Thiết kế bởi Marka Network và Mustafa Akülker).

Các họ phông chữ lớn

Các họ phông chữ lớn, ví dụ như Roboto hoặc Baskerville, với nhiều phong cách và độ đậm nét có thể khiến mọi thứ dễ dàng hơn cho nhà thiết kế trong việc tạo ra các thiết kế phức tạp mà không phải đau đầu khi chọn ra các typeface nào có thể kết hợp tốt với nhau. Một vài họ phông chữ lớn bao gồm các phiên bản có và không có chân, tạo sự linh hoạt cao cho nhà thiết kế.

Trong các dự án dài hơi như thiết kế nhận diện thương hiệu, các họ phông chữ lớn có thể mang lại sự linh hoạt cao. Khả năng chuyển đổi giữa các phiên bản đậm nhạt hoặc phong cách khác nhau dựa vào mỗi dự án sẽ khiến cho nhà thiết kế linh hoạt hơn mà không đi lệch khỏi hình ảnh vốn có của thương hiệu.

Typeface elements: Large typeface families offer more versatility
Các họ typeface lớn như Nimbus hỗ trợ linh hoạt cho nhà thiết kế, điều này đặc biệt hữu ích trong các dự án dài hơi hoặc quy mô lớn.

Cách lựa chọn typeface thích hợp

Việc ghi nhớ các bí quyết này cho bất kì dự án thiết kế nào có thể khiến chọn lựa typeface trở nên dễ dàng hơn. Những nhà thiết kế muốn cải thiện kĩ năng lựa chọn phông chữ có thể thực hành với các dự án thử nghiệm, ví dụ như chọn một typeface mới cho thương hiệu nổi tiếng hoặc dự án viễn tưởng. Sau đó, khi đảm nhận dự án thực tế, họ sẽ cảm thấy tự tin hơn trong kĩ năng và lựa chọn của mình.

Nắm bắt các chi tiết trong mỗi dự án cho phép nhà thiết kế thấu hiểu rõ hơn typeface nào là thích hợp nhất. Khi phạm vi dự án được xác định, các yếu tố khác như tính chất, sự linh hoạt, thông điệp và thương hiệu có thể đưa nhà thiết kế đến với lựa chọn phông chữ tốt nhất. Các yếu tố như tính dễ đọc, chức năng và hỗ trợ ngôn ngữ có thể giúp nhà thiết kế cải thiện những chọn lựa nhằm tìm ra phông chữ hoàn hảo cho tác phẩm của họ.


Typeface infographic

Typeface infographic

*Toptal là một trang web thị trường dành cho các nhà thiết kế UX, UI, thiết kế thị giác và tương tác hàng đầu. Các tập đoàn và công ty khởi nghiệp thuê nhà thiết kế freelance từ Toptal để phục vụ cho các dự án trọng yếu.

*Cameron Chapman xuất thân từ nền tảng ngành thiết kế và là tác giả của hai đầu sách thiết kế web Color for Web Design và The Smashing Idea Book.

Tác giả: Cameron Chapman
Người dịch: Đáo
Nguồn: Toptal

Cùng tác giả

#Tag

font design font licence fonts phông chữ typeface

iDesign Must-try

Okkio Typeface: Bộ chữ lấy cảm hứng những thanh âm du dương đầy tính ứng tác của nhạc Jazz
Okkio Typeface: Bộ chữ lấy cảm hứng những thanh âm du dương đầy tính ứng tác của nhạc Jazz
Okkio Caffe, một quán cà phê lấy cảm hứng từ nhạc Jazz ở Việt Nam đã đặt hàng Chợ Chời Creative (studio chuyên về Branding, Packaging, Artwork, Type) – một…
Xu hướng font chữ năm 2023
Xu hướng font chữ năm 2023
Trong báo cáo xu hướng phông chữ hàng năm, chúng tôi đã xem xét typography crystal ball của mình và dự đoán xu hướng kiểu chữ – xu hướng font…
TRE Typeface: ‘Mình cảm thấy hình ảnh cây tre có đủ chiều sâu và nhiều thứ để khai thác’
TRE Typeface: ‘Mình cảm thấy hình ảnh cây tre có đủ chiều sâu và nhiều thứ để khai thác’
Hình ảnh cây tre từ lâu đã hiện hữu và gắn bó trong tâm thức của người Việt. Ở những thế hệ trước, tre xuất hiện nhiều qua những vần…
Đạt Đỗ và bộ chữ Việt - ‘Mình lấy chất liệu như thế nào, thể hiện điều đó ra sao?’
Đạt Đỗ và bộ chữ Việt - ‘Mình lấy chất liệu như thế nào, thể hiện điều đó ra sao?’
“Tới hiện tại mình vẫn không nhận bản thân là nhà thiết kế con chữ, mình chỉ tự nhận là người truyền cảm hứng dựa trên các câu chuyện về…
Làm thế nào mà Helvetica trở thành một ‘biểu tượng’ của Typography
Làm thế nào mà Helvetica trở thành một ‘biểu tượng’ của Typography
Được phát triển vào năm 1957, nó đã trở nên phổ biến và có thể được tìm thấy ở khắp mọi nơi
8 xu hướng phông chữ tuyệt vời dành cho năm 2021
8 xu hướng phông chữ tuyệt vời dành cho năm 2021
2021 có thể trở thành năm mà các phông chữ trở nên sống động hơn