Chủ đề của Cuties không phải là vũ điệu twerk khiêu khích, mà là về trẻ em, đặc biệt là những đứa trẻ da màu, nghèo khó, vốn bị thiếu thốn các nguồn lực hỗ trợ (giáo dục, sự động viên tinh thần, việc định hướng và thấu hiểu từ gia đình), phải sống trong một nền văn hoá truyền thông đang bị tình dục hoá.

Đầu tháng 9, Netflix phát hành Cuties (Tựa gốc tiếng Pháp: Mignonnes / Tựa Việt: Vũ công nhí dễ thương), bộ phim từng gây chú ý tại liên hoan phim Sundance của đạo diễn người Pháp gốc Phi Maïmouna Doucouré.

Hình ảnh poster và dòng giới thiệu phim dễ gây hiểu lầm đã làm phát sinh một chiến dịch phản đối bộ phim hay thậm chí đòi tẩy chay cả Netflix. Do có các hình ảnh như cảnh quay những cô bé con mặc trang phục ngắn nhảy múa, lắc mông, phim bị cáo buộc lan truyền nội dung khiêu dâm trẻ em và cổ suý hành vi ấu dâm.

Vậy Cuties có gì mà nhận được những lời có cánh của các nhà phê bình cùng lúc với thái độ gay gắt của nhiều khán giả? Liệu bộ phim có đáng phải nhận những chỉ trích như vậy?

Một tác phẩm coming-of-age bi lẫn hài

Nhân vật chính là Amy Diop (Fathia Youssouf), 11 tuổi, con gái đầu lòng của một gia đình người Pháp gốc Senegal theo đạo Hồi. Gia đình Amy vừa chuyển nhà đến một chung cư ở khu phố nghèo vùng ven Paris. Amy là một cô bé nhút nhát, ngoan ngoãn, biết nghe lời mẹ và bác. Tại trường học, cô chưa có bạn bè, cũng không có điện thoại để dùng mạng xã hội.

Cha Amy về thăm quê và lấy thêm một người vợ ở đó. Sau khi ông thông báo việc sắp quay lại Pháp với vợ thứ, mẹ Amy khóc thầm và cố gắng tỏ vẻ bình thản chuẩn bị tổ chức đám cưới cho chồng. Còn trong Amy, đã bắt đầu có những thứ vụn vỡ.

Tại cộng đồng nơi Amy, mẹ và bác cô thuộc về, phụ nữ được dạy rằng “Chúng ta phải biết khiêm tốn. Chúng ta phải phục tùng chồng mình ”. Bác Amy cũng từng dặn dò “Hãy làm mọi thứ để mẹ cháu vui lòng”. Bức bối trong hoàn cảnh đó, Amy lại không thể tìm thấy phương thức nào để chia sẻ, giải toả những cảm xúc của mình. Cô bé quyết định nổi loạn một cách bất chấp để phá vỡ tất cả: sự cô đơn, thái độ thờ ơ, coi thường của bạn học, thế giới gia trưởng xung quanh.

Sau khi quen biết với Angelica, cô bé trạc tuổi học cùng trường và sống ở tầng trên chung cư, Amy gia nhập một hội bạn gồm những đứa trẻ quậy phá, ăn mặc hở hang. Hội đó cũng lập một nhóm nhảy mang tên Cuties, đang tập luyện để tham gia một cuộc thi nhảy sexy dance.

Amy dần thay đổi cả về vẻ ngoài, tính cách và không ngại thực hiện một chuỗi hành động gây sốc. Đối với Amy, việc tham gia Cuties không chỉ nhằm tìm những người bạn để chơi đùa cùng hay thể hiện khả năng nhảy múa, đó là cách cô tạo cho mình một danh tính, một mục đích sống mới, thứ mà sau đó cô bé bám víu vào một cách tuyệt vọng.

Thật sự Cuties nói về thông điệp gì?

Trước khi trở thành đạo diễn, Maïmouna Doucouré từng học ngành sinh học. Có lẽ vì vậy, tư duy làm phim của cô mạch lạc, chặt chẽ như khoa học. Những ý tưởng rào đón được bày biện cho các cảnh sắp xuất hiện và nhân vật được phác hoạ một cách sắc nét về nền tảng đến lộ trình phát triển tâm lý. Cô cũng đưa vào phim những suy xét xã hội học. Trong giai đoạn trưởng thành đầy khó khăn của Amy, mỗi một sự kiện đi kèm một yếu tố của bối cảnh văn hoá. (Ví dụ, khi thấy Amy bắt đầu tuổi dậy thì, bà bác nói rằng, ở tuổi của Amy, bà ấy đã đính hôn rồi kết hôn vài năm sau đó – một tài sản mà bà mong ước cháu bà cũng nhận được).

Chủ đề của Cuties không phải là vũ điệu twerk khiêu khích, mà là về trẻ em, đặc biệt là những đứa trẻ da màu, nghèo khó, vốn bị thiếu thốn các nguồn lực hỗ trợ (giáo dục, sự động viên tinh thần, việc định hướng và thấu hiểu từ gia đình), phải sống trong một nền văn hoá truyền thông đang bị tình dục hoá.

Amy, Angelica, … đơn độc trên con đường trưởng thành vì bố mẹ còn bận rộn mưu sinh. Những đứa bé gái không hiểu về ranh giới giữa sự tự do và việc bị lạm dụng, giữa cá tính và việc bắt chước. Cuties muốn thể hiện thông điệp về sự nguy hiểm khi thiếu hụt kiến thức về giới tính, tình dục, sự ham muốn hay quyền lực. Đó là những thứ người trẻ cần để đương đầu với khó khăn, hoặc ít nhất không gây phá hoại trong cuộc sống của họ. Vì thiếu những thứ đó, Amy chọn một cách nổi dậy lộn xộn và sai lầm.

Rộng hơn thế giới xung quanh những cô bé con, Cuties cũng là câu chuyện của những người da màu và người nhập cư. Họ bị cô lập, không có tiếng nói về mặt văn hóa và chính trị trong xã hội Pháp vì điều kiện kinh tế và những hủ tục từ gốc gác, tôn giáo của mình .

Phim có gì đáng nhớ ngoài những cảnh “phản cảm”?

Cuties quả là có những cảnh phim gây sốc, khiến việc phim làm nổ ra nhiều cuộc tranh cãi khi phát sóng rộng rãi trên thế giới là điều không mấy bất ngờ.

Tuy nhiên, nhà làm phim sử dụng những hình ảnh đầy khó chịu này để cảnh báo một cách nghiêm túc về việc tình dục hóa trẻ em gái và những ảnh hưởng của mạng xã hội. Cụ thể, họ cho ta thấy những đứa bé trông sẽ như thế nào khi làm theo động tác của các bài nhảy phổ biến trên mạng. Một vài lần trên phim, chúng ta bắt gặp những biểu cảm ái ngại hoặc thậm chí là ghê tởm của người lớn khi nhìn bọn trẻ trườn bò, lắc mông, lè lưỡi hay cắn môi. Những cô bé tưởng già đời mà ngây ngô, chúng chỉ đơn giản bắt chước những thứ “sành điệu” của văn hoá đại chúng mà có lẽ cũng không hiểu nó có nghĩa là gì.

Doucouré cũng khai phá mớ cảm xúc của ước muốn được hòa nhập, được coi trọng, và động cơ của những hành động bồng bột của tuổi trẻ. Nhiều tình tiết phim được lấy cảm hứng từ trải nghiệm thời thơ ấu của chính đạo diễn hoặc trong câu chuyện của những cô gái mà cô ấy đã phỏng vấn khi làm kịch bản cho Cuties.

Với sự hỗ trợ của nhà quay phim Yann Maritaud, Doucouré thêm một chút yếu tố siêu thực và sử dụng màu sắc để câu chuyện thêm ấn tượng. Chiếc váy mà Amy định mặc trong đám cưới của bố xuất hiện khá nhiều trên phim, những điều xảy ra với nó tương ứng với những gì cô ấy trải qua. (Trước kỳ kinh đầu tiên, Amy nhìn thấy ảo giác váy dính máu.) Màu xanh lam của chiếc váy truyền thống trùng hoặc rất hài hoà với màu của căn hộ, thể hiện sự gắn kết giữa văn hoá, quê hương và gia đình.

Bên cạnh màn biểu diễn gây tranh cãi của nhóm Cuties trong trang phục lấp lánh, Amy cũng có những khoảnh khắc đắm chìm trong sắc màu tuổi thơ đích thực khi chơi ngậm kẹo dẻo cùng Angelica, ngắm ánh sáng xuyên qua chuỗi hạt cùng cậu em trai, hay chạy và ném những miếng giấy, quần áo xanh đỏ lên nền trời xam xám của Paris.

Phần lớn thời gian của Cuties diễn ra với nhịp độ nhanh như âm nhạc của Niko Noki biên soạn cho bộ phim, nhưng phim cũng có những khoảng lặng chùng xuống như cảnh Amy nằm trong bóng tối nghe tiếng bà mẹ khóc và nhìn thấy đôi chân trần của bà run rẩy.

Có lẽ đó là những cảnh ấn tượng, cảm xúc và sẽ khiến khán giả nhớ nhất sau khi xem phim chứ không phải bộ quần áo cũn cỡn hay màn biểu diễn nhảy khiêu khích vụng về của các cô bé.

Cuties xứng đáng được coi là một tác phẩm đầu tay tốt và sắc sảo của Maïmouna Doucouré, hơn là một nguồn cơn gây tranh cãi.

Tổng hợp và dịch: 19August
Nguồn: Rogerebert, Empireonline, TheNewYorker