Vì sao rất nhiều nghệ sĩ là những tâm hồn ‘đặc biệt nhạy cảm’ và liệu bạn có phải là một HSP?

Các nhà tâm lý học phát hiện ra rằng tính sáng tạo của từng cá nhân bao gồm nhiều tầng lớp về chiều sâu, sự phức tạp và mâu thuẫn.

Trích đoạn dưới đây nằm trong quyển sách mới Wired to Create: Unravelling the Mysteries of the Creative Mind của nhà tâm lý học Scott Barry Kaufman và nhà văn Carolyn Gregoire của HuffPost.

“Bộ óc sáng tạo thật sự trong bất kỳ lĩnh vực nào cũng không nằm ngoài điều này: Một hình thái con người được sinh ra theo cách khác thường và nhạy cảm.” — Pearl S. Buck.

Khi nhớ lại buổi thu âm cùng với Michael Jackson, nhà sản xuất Quincy Jones nói rằng “Michael thật sự quá nhút nhát, anh ngồi xuống và quay lưng lại về phía tôi để hát kể cả khi tôi ngồi lấy tay che mắt lại – và ánh đèn vụt tắt.”

Từ lúc theo dõi màn trình diễn trên sân khấu đầy máu lửa của anh, nhiều người sẽ không đoán được rằng Michael Jackson là tuýp người vô cùng nhút nhát và nhạy cảm. Từ lúc còn nhỏ, ông vua nhạc Pop đã thể hiện hết năng lượng, sức mạnh và tài năng trên sân khấu dù đời sống cá nhân của ông bị bao trùm bởi sự nhạy cảm, cô đơn và đấu tranh cùng cực. Jackson có chia sẻ trong đau đớn, “Thật đau khổ khi là chính mình.”

Người viết tiểu sử J. Randy Taraborrelli của Jackson nghĩ rằng mình không thể nào hiểu được những nghịch lý trong tính cách của Jackson. “Tôi nghĩ rằng khi bạn có dịp trò chuyện với Michael Jackson, việc cố gắng phân tích anh ấy giống như là phân tích dòng điện vậy.” anh chia sẻ. “Nó có tồn tại nhưng bạn không biết cách thức nó hoạt động thế nào.”

Yếu tố rõ ràng và hợp lý duy nhất đối với Michael Jackson chính là âm nhạc của ông. Ca sĩ trải lòng trong một cuộc phỏng vấn với Oprah Winfrey, “Tôi cảm thấy mình được chọn để trở thành nhạc cụ truyền tải âm nhạc, tình yêu và sự hài hòa đến thế giới này.” Bằng cách đưa sự nhạy cảm và đau khổ vào trong tác phẩm của mình, Jackson đã tìm thấy được ý nghĩa và cách thoát khỏi sự cô đơn và cô lập thường trực.

Những nghịch lý của người nghệ sĩ

Kết quả hình ảnh cho unusual depth of emotion illustration

Jackson mang nhiều tính cách trái ngược thường thấy ở nhiều nghệ sĩ: Chúng đều cùng xuất hiện “trong thế giới ngoài kia”, cởi mở đồng thời cực kì nhạy cảm. Nhà tâm lý học Mihaly Csikszentmihalyi xác định sự cởi mở và nhạy cảm trái ngược trong tính cách không chỉ cùng tồn tại trong con người nghệ sĩ mà còn là yếu tố định hình các cá tính cốt lõi của họ. Nghịch lý này giúp giải thích được tình trạng nhiều nghệ sĩ vừa máu lửa đam mê vừa dễ bị tổn thương về cảm xúc.

“Sự cởi mở và nhạy cảm của các cá nhân sáng tạo thường mang đến cho họ nhiều đau đớn và khốn khổ, tuy vậy chúng cũng đem lại niềm vui to lớn,” Csikszentmihalyi viết. “Việc gồng gánh một mình trước khuôn khổ kỉ luật cũng khiến bản thân bị phơi bày và trở nên dễ tổn thương.”

Sự thật rằng nhiều nghệ sĩ có vẻ hướng ngoại là tuýp người cực kỳ nhạy cảm có thể được tìm thấy trong tính cách phức tạp của nhiều nghệ sĩ nhạc rock. Nhà tâm lý học Jennifer O. Grimes tham gia 3 tour diễn nhạc rock bao gồm Ozzfest, một trong những tour nhạc lớn nhất (và hoang dại nhất) trên thế giới, nơi cô thực hiện các bài phỏng vấn với 21 nhạc sĩ từ nhiều ban nhạc khác nhau trong cánh gà yên tĩnh. Điều mà cô nhận thấy từ những cuộc trò chuyện là hầu hết các nhạc sĩ đều cho thấy sự trái ngược trong tính cách cởi mở và nhạy cảm (cũng như sự hướng nội và hướng ngoại) của họ.

Trên sân khấu, các nhạc sĩ cho thấy mình là hình mẫu của những người hướng ngoại: máu lửa, lớn giọng và hoang dại. Tuy nhiên ở đằng sau cánh gà, Grimes thấy được mặt khác trong tính cách của họ. Họ cần có thời gian sinh hoạt một mình để khôi phục lại năng lượng và dành cho các hoạt động như đọc sách, chơi nhạc cụ và viết để “tái tạo cân bằng”. Nhạc sĩ mà cô có dịp trò chuyện chia sẻ rằng khi ở trên sân khấu, đó là lúc họ “vào khuôn” và có thể “ngừng chú ý” đến các tác nhân gây kích thích bên ngoài không liên quan đến phần trình diễn. Nhiều người cho thấy sự nhạy cảm cao đối với ngoại cảnh và yếu tố trải nghiệm tăng cường nhạy cảm như âm thanh, ánh sáng và mùi hương. Họ thường có xu hướng mơ mộng và trân trọng những điều khác thường. Họ nói rằng lắng nghe hoặc tạo ra âm nhạc cho phép họ phục hồi năng lượng khi cảm thấy bị kích thích quá nhiều.

Tất cả những nhạc sĩ cũng chia sẻ rằng họ đã có những nhận thức khác thường. Điều này có nghĩa là họ có nhiều trải nghiệm giàu có về mặt nhận thức, phản ánh tính nhạy cảm cao như là “lắng nghe tổ hợp nhiều dạng âm thanh và chất giọng trong một hợp âm.”

Sống trong thế giới với tính cách nhạy cảm cao có thể vừa là món quà vừa là một lời nguyền và thường cần nhiều thời gian một mình. Grimes có viết, “Đôi khi, nhiều cá nhân muốn ‘ngăn chặn’ các kích thích tăng cường và đôi lúc cần có sự tập trung. Một bài viết cho thấy rằng tính cách siêu nhạy cảm của ông đối với ngoại cảnh là vô cùng mạnh mẽ đến nỗi ông cảm thấy rất khó để hòa nhập với môi trường.”

Các nghệ sĩ coi âm nhạc là một cách để thể hiện chính mình, kết nối với những người khác và tìm thấy sự hài lòng. Họ cũng có xu hướng đồng tình rằng hoạt động nghệ thuật là một phương thức quan trọng để kết nối nội tâm và thế giới bên ngoài!

Chiều sâu cảm xúc bất thường

Kết quả hình ảnh cho depth of emotion illustration

Kết quả nghiên cứu của Grimes cho thấy rằng đằng sau vẻ bề ngoài của con người đầy sáng tạo là nhiều tầng lớp chiều sâu, phức tạp và trái ngược. Không chỉ các nghệ sĩ trình diễn mà là tất cả những người có xu hướng nhạy cảm đặc biệt và ngược lại, những con người nhạy cảm thường rất sáng tạo.

Dưới đây là một ví dụ khác: Mark Salzman, một người bạn của nghệ sĩ chơi đàn vi-ô-lông-xen Yo-Yo Ma, nói rằng Ma là một trong những con người vui vẻ nhất mà anh từng gặp. Tuy nhiên anh cũng chia sẻ rằng không phải lúc nào nhạc sĩ cũng trong trạng thái vui tươi, anh ấy cũng có những cảm xúc tiêu cực và tích cực cùng lúc. “Yo-Yo phản ứng rất nhạy với những gì diễn ra xung quanh anh ấy… Nếu bạn đặt anh vào một căn phòng với những con người đang đau buồn, anh ấy cũng sẽ buồn bã theo,” Salzman chia sẻ.

Chiều sâu trong cảm xúc gần như giải thích cảm xúc của chúng ta khi nghe anh ấy trình diễn. Nhiều khán giả tại buổi hòa nhạc của Ma đều cảm thấy “hào hứng tột độ”. Anh viết, “Bạn sẽ cảm thấy mình chú ý nhiều hơn đến người đi cùng, nhận thức rõ ràng hơn cơn mưa trên đường về nhà. Bạn sẽ trân trọng giá trị của sự sống hơn.”

Rất dễ để thấy được các tính cách lồng ghép vào nhau: Đối với cá nhân vừa cực kì sáng tạo vừa rất nhạy cảm, có rất nhiều thứ để quan sát, thu thập, cảm nhận và xử lý từ môi trường của họ. Đối với những con người cực kì nhạy cảm, thế giới dường như trở nên đầy màu sắc, nhiều tình tiết cường điệu, đau khổ và đẹp đẽ hơn, nhà văn thắng giải Pulitzer Pearl S. Buck chia sẻ. Những con người nhạy cảm thường nhận ra những điều nhỏ bé trong môi trường mà người khác thường bỏ lỡ, thấy được quy luật nơi người khác coi đó là sự ngẫu nhiên, nhận thấy ý nghĩa và hình ảnh ẩn dụ trong những vụn vặt cuộc sống. Không lạ gì khi loại hình tính cách này có thiên hướng xuất hiện trong các biểu hiện sáng tạo. Nếu chúng ta coi sáng tạo là “kết nối các chấm điểm” thì người nhạy cảm đang trải nghiệm một thế giới mà có nhiều chấm điểm và cơ hội kết nối hơn.

Bạn có phải là một HSP (The Highly Sensitive Person- Người cực kì nhạy cảm)?

Kết quả hình ảnh cho Highly sensitive person illustration

Nghiên cứu bởi nhà tâm lý học Elaine Aron đã xác định tính nhạy cảm là một mặt quan trọng cơ bản trong tính cách con người, đồng thời nó cũng cho thấy người có tính cách nhạy cảm cao thường có xu hướng thu thập thông tin nhạy cảm hơn và chú ý nhiều đến những gì diễn ra trong môi trường bên trong và bên ngoài.

Khoảng 15 đến 20 phần trăm dân số được coi là có tính cách nhạy cảm cao, theo thuật ngữ của Aron, nhưng trong số những nghệ sĩ và cá nhân sáng tạo, con số có xu hướng cao hơn nhiều. Tính cách nhạy cảm cao không chỉ liên quan đến sự sáng tạo mà còn xuất hiện trong các mặt như tinh thần, trực giác, trải nghiệm thần bí và kết nối với nghệ thuật và tự nhiên.

Aron thực hiện phỏng vấn với những người tự đánh giá mình là “có tính nhạy cảm cao”. Anh đã đăng quảng cáo tìm người “hướng nội”, dễ bị phân tâm bởi những yếu tố như nơi ồn ào hoặc các hình thức giải trí gây kích thích, với số lượng phụ nữ và đàn ông bằng nhau trong nhiều độ tuổi và nghề nghiệp. Sau đó họ phỏng vấn từng người trong vòng 3 đến 4 giờ về nhiều chủ đề cá nhân, từ tuổi thơ và quá khứ cá nhân cho đến thái độ hiện tại và vấn đề về cuộc sống.

Nhiều người tham gia trả lời cho thấy sự liên kết với nghệ thuật và tự nhiên cũng như thể hiện sự đồng cảm với đối tượng không tự lực được (động vật, “nạn nhân của sự bất công”). Nhiều người cũng bày tỏ tín ngưỡng tâm linh (“nhận thấy chúa trời trong mọi thứ,” tham gia trị liệu thiền định lâu dài) đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống của họ.

Các nhà tâm lý học xác định 2 yếu tố trong thang HSP (The Highly Sensitive Person – Người nhạy cảm đặt biệt): đó là “sự nhạy cảm bất thường” – liên quan đến độ nhạy cảm của một người với tiếp xúc qua giác quan, và “cuộc sống nội tâm phong phú.”

Nếu bạn có hứng thú tìm hiểu về chỉ số này của bản thân, dưới đây là chi tiết:

Sự nhạy cảm bất thường biểu hiện qua:

  1. Bạn có cảm thấy phiền bởi các kích thích cường độ cao như tiếng ồn lớn hoặc khung cảnh hỗn loạn không?
  2. Bạn có trở nên khó chịu khi nhiều thứ diễn ra xung quanh bạn?
  3. Bạn có thấy không thoải mái bởi tiếng ồn lớn không?
  4. Bạn có dễ bị tác động bởi các yếu tố như ánh sáng, mùi hương mạnh, chất vải thô kệt hoặc còi báo động cự li gần?
  5. Bạn có dễ bị tác động bởi các tiếp xúc giác quan mạnh không?
  6. Bạn có thấy không thoải mái khi phải giải quyết mọi thứ cùng lúc?
  7. Bạn có dễ bị giật mình không?
  8. Bạn có trở nên bồn chồn khi phải làm nhiều việc trong thời gian ngắn không?
  9. Hệ thống thần kinh của bạn có đôi khi trở nên mệt nhoài đến nỗi bạn phải nghỉ ngơi không?
  10. Thay đổi trong cuộc sống có khiến bạn bị đảo lộn?
  11. Bạn có thấy bản thân mình cần tránh khỏi những ngày bận rộn, hòa mình vào chiếc giường, căn phòng tối hoặc bất kì nơi nào mà bạn có được riêng tư và tin tưởng giả định không?
  12. Bạn có ưu tiên tổ chức cuộc đời mình sao cho tránh khỏi các tình huống đau buồn hoặc choáng ngợp không?
  13. Bạn có cảm thấy khó chịu khi mọi người cố gắng bắt bạn làm nhiều thứ cùng lúc không?
  14. Khi phải hoàn thành hoặc bị theo dõi khi thực hiện công việc, bạn có trở nên lo lắng hoặc run rẩy đến mức thực hiện mọi thứ tệ hơn bình thường không?
  15. Bạn có tránh xem các bộ phim và show truyền hình bạo lực không?
  16. Cảm xúc của người khác có ảnh hưởng đến bạn?
  17. Bạn có đặc biệt nhạy cảm với hiệu ứng từ caffeine không?
  18. Trạng thái đói bụng có khơi gợi phản ứng mạnh cho bạn hoặc tác động đến sự tập trung hoặc cảm xúc của bạn không?
  19. Bạn có xu hướng bị nhạy cảm nhiều hơn đối với đau đớn không?

Đời sống nội tâm phong phú biểu hiện qua:

  1. Bạn có chú ý hoặc yêu thích những mùi hương, mùi vị, âm thanh và tác phẩm nghệ thuật tinh tế và dễ chịu không?
  2. Bạn có bị tác động sâu sắc bởi nghệ thuật và âm nhạc?
  3. Bạn có xu hướng nhận ra những chi tiết nhỏ trong môi trường xung quanh?
  4. Bạn có đời sống nội tâm phong phú và phức tạp không?
  5. Khi mọi người cảm thấy không thoải mái trong môi trường vật lý, bạn có xu hướng biết cần phải làm gì để khiến mọi thứ trở nên dễ chịu hơn (ví dụ như thay đổi ánh sáng hoặc chỗ ngồi) không?

Tác giả: Carolyn Gregoire
Người dịch: Đáo
Nguồn: Huffpost

Cùng tác giả

#Tag

Cho tâm hồn creative people highly sensitive people hsp nghệ sĩ

iDesign Must-try

Hơn 350 vết cắt giấy tạo nên một tác phẩm nghệ thuật phản ánh hình ảnh của một ý nghĩ
Hơn 350 vết cắt giấy tạo nên một tác phẩm nghệ thuật phản ánh hình ảnh của một ý nghĩ
Orpheus là một tác phẩm điêu khắc/ sắp đặt trên giấy được làm từ hơn 350 vết cắt giấy do nghệ sĩ Aivaras Ligeika tạo ra. Phòng trưng bày bằng…
Thích bánh ngọt nhưng dị ứng, nữ nghệ sĩ dùng thủy tinh và sứ để làm những chiếc bánh bất tử
Thích bánh ngọt nhưng dị ứng, nữ nghệ sĩ dùng thủy tinh và sứ để làm những chiếc bánh bất tử
Hầu hết các loại bánh ngọt hay bánh mặn đều không thể để quá một ngày được. Nhưng điều đó thường sẽ không xảy ra với những gì được tạo…
Làm thế nào biết tác phẩm nghệ thuật của mình đã hoàn thành?
Làm thế nào biết tác phẩm nghệ thuật của mình đã hoàn thành?
*Bài viết dựa trên kinh nghiệm của Evolve Artist, chuyên đào tạo các kỹ năng cần thiết cho sinh viên theo đuổi nghệ thuật Đã bao giờ bạn vẽ xong…
Breath of Water: Bộ tranh xanh rì về vùng biển bao la của Rồng Phạm
Breath of Water: Bộ tranh xanh rì về vùng biển bao la của Rồng Phạm
Breath of water, một bộ tranh cá nhân của nghệ sĩ minh hoạ Rồng Phạm vẽ về khung cảnh sông nước và biển cả, được tạo ra nhằm mục đích…
Sáng tạo là vũ khí để các nhà thiết kế truyền tải thông điệp tích cực trong bối cảnh khủng hoảng
Sáng tạo là vũ khí để các nhà thiết kế truyền tải thông điệp tích cực trong bối cảnh khủng hoảng
Trong thời gian qua, cả thế giới rung chuyển khi một dịch bệnh bùng phát khiến nhiều người hoang mang. Trước diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, các nghệ…