Theo Jansen là một nghệ sĩ đương đại người Hà Lan, một nhà điêu khắc, một kỹ sư và quan trọng nhất là một người có tầm nhìn xa trong việc kết hợp kỹ thuật và nghệ thuật. Vũ trụ trong tâm trí của Jansen cùng với khả năng kỹ thuật đặc biệt của ông đã tạo ra những tác phẩm điêu khắc động học hiếm có và ngoạn mục đi lang thang khắp các bãi biển của Hà Lan. 

Chào mừng đến với bộ sưu tập Strandbeest của Theo Jansen.

Theo Jansen là ai?

Luôn dành một mối bận tâm đặc biệt với các công trình kỹ thuật độc đáo và cơ chế tiến hóa, Theo Jansen – nghệ sĩ đương đại người Hà Lan sinh năm 1948 với tài năng về cả vật lý và nghệ thuật, đã quyết định tạo ra những sinh vật tuyệt vời của mình và phát triển như một nghệ sĩ. Theo tinh thần của Leonardo Da Vinci, Theo Jansen từng tập trung sự chú ý của mình để nghiên cứu khoa học và các hiện tượng vật lý trước khi chuyển hướng sang nghệ thuật.

Sau khi bỏ dở việc học tại Đại học Công nghệ ở Delft, Jansen tham gia vào nhiều dự án như Máy làm đĩa bay năm 1980 hay Máy vẽ tranh năm 1984-86, liên quan đến nghệ thuật và công nghệ. Nhưng cho tới thời điểm hiện tại, những sáng tạo đặc biệt nhất của ông chắc chắn là Strandbeesten.

Theo Jansen và những đứa con Strandbeest của ông

Strandbeesten (hoặc Strandbeest ở số ít) có nghĩa là “quái thú bãi biển” trong tiếng Hà Lan. Kể từ năm 1990, Jansen đã tạo ra các cấu trúc động học chuyển động lớn đôi khi được đẩy bằng sức gió và theo cách đó có thể tự di chuyển. Ông gọi chúng chung là Strandbeest. Những sinh vật ngoạn mục du hành trên cát này giống như những con vật biết đi và chúng được làm từ ống nhựa PVC, gỗ, cánh quạt bằng vải và dây buộc. Trên thực tế, các vật liệu được sử dụng để sản xuất chúng đang được cải tiến liên tục và được thiết kế để thích ứng với các bãi biển đầy cát hoặc các loại môi trường khác nhau.

Trí thông minh của Strandbeest

Ngay cả khi không có gió, một số loài động vật Strandbeest của Jansen tinh vi đến mức chúng có thể tích trữ áp suất không khí để tự đẩy hoặc có thể phát hiện khi chúng xuống nước và di chuyển ra khỏi nước. Ông cố gắng trang bị cho những con quái vật xinh đẹp của mình trí thông minh của riêng chúng để quản lý việc tránh chướng ngại vật, bằng cách thay đổi hướng đi của chúng khi chúng bị phát hiện, chẳng hạn như biển.

Mặc dù bộ xương để cấu tạo các Strandbeest là nhân tạo, chúng vẫn gợi lên kỹ năng đi lại và vận động hữu cơ của côn trùng chân dài hoặc sâu bướm. Thiết kế Strandbeest cơ bản sử dụng nhiều cặp chân đặt trên một trục khuỷu trung tâm, tạo ra hiệu ứng đàn phi mã.

Phần lớn các loài động vật của Jansen mang các danh hiệu Latinh thường đề cập đến một loài động vật cụ thể (Mulus, 2017), côn trùng (Chalibs, 2018), động vật hoặc bộ phận cơ thể người (Umerus, 2009) hoặc chỉ là một danh từ, tính từ hoặc động từ Latinh (Percipiere Excelsus, 2006). Ý nghĩa của những cái tên có liên quan đến chuyển động hoặc phương pháp tạo ra của mỗi con thú.

Sinh vật đang phát triển

Theo cũng chia các thế hệ Strandbeesten khác nhau của mình thành các khoảng thời gian như các khu vực địa chất. Trong thời kỳ đầu tiên, Theo ghép các ống lại với nhau. Ông gọi đây là Thời kỳ Gluton (1990-91) và con vật đầu tiên ông tạo ra từ ống và băng, Animaris Vulgaris, đã không thể đứng vững. Nó chỉ có thể nằm ngửa và di chuyển chân của mình. Trong thời kỳ tiếp theo, Kỷ nguyên Chorda (1991-93), Jansen bắt đầu nối các ống bằng dải zip nylon và ông đã chế tạo Animaris Currens Vulgaris, con vật đầu tiên có thể đứng và đi lại.

Ban đầu chúng được hình thành như một giải pháp để chống lại mực nước biển dâng cao do hiện tượng nóng lên toàn cầu, nhưng qua hai thập kỷ thử nghiệm và phát triển, Strandbeest đã phát triển để phản ứng, tương tác và thích ứng với các điều kiện môi trường thay đổi. Chúng có thể tích trữ năng lượng gió, điều hướng bờ biển khi thủy triều thay đổi, hoặc thậm chí neo mình trước những cơn bão sắp tới.

Người nghệ sĩ thường tuyên bố rằng ông không chắc mình là một nhà điêu khắc hay một kỹ sư hoặc một cái gì đó ở giữa hai vị trí này. Strandbeesten của ông đã được triển lãm khắp nơi trên thế giới – Munich, London, Đài Bắc, Madrid, Tokyo, Seoul. Tuy nhiên, đối với Jansen, không quan trọng chúng được trưng bày trong các viện bảo tàng nghệ thuật hoặc trung tâm khoa học, và chúng đã xuất hiện ở cả hai.

Sự tò mò

Trong nhiều năm, Strandbeesten đã trở thành cảm giác văn hóa đại chúng và vào năm 2016 thậm chí còn xuất hiện trong một tập phim của The Simpsons có tên “The Nightmare After Krustmas”.

Strandbeest là những chiếc xe đi dạo trong gió tuyệt vời kết hợp nghệ thuật, khoa học và hiệu suất. Thông qua tình yêu của mình, Theo Jansen đã phát triển sự hiểu biết sâu sắc về các nguyên tắc sống và sự tiến hóa của các loài. Những con vật bãi biển của ông dần dần sống lại, thay đổi, lớn lên và những chuyển động tao nhã của chúng không chỉ được những người yêu nghệ thuật hay người hâm mộ khoa học, mà là tất cả chúng ta quan sát, trầm trồ và khâm phục. 

Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về giống động vật mới và phi thường này, hãy xem chính nghệ sĩ giải thích về các dự án của mình tại Hội nghị TED diễn ra vào năm 2011 tại quê hương Delft của ông

Bạn cũng có thể tham khảo thêm về các tác phẩm của ông qua

Website | Youtube

Dịch và tổng hợp: May